Bronnen scheepvaart: bemanningen, passagierslijsten, scheepsjournalen, trackers etc.

Bron: zie fotocollectie Anefo, Nationaal Archief

Waar beginnen?

Maritiem portal van Nederland. De site waar ik elk onderzoek start met oa archieven, foto-, film- en geluidscollecties uit musea, historische verenigingen, maritiem-historische databanken (bv scheepswrakken), scheepstermen, scheepstypen, slavenreizen, VOC, boeken, tijdschriften,  etc.  Kijk zeker ook bij de optie links , daar vind je tips en verwijzingen naar andere websites . 

De grootste databank met maritieme objecten en literatuur is Maritiem Digitaal.  Het is een grote collecties foto's, affiches, brieven, cartografie, passagierslijsten etc.

Digitale versie van de vier delen: Maritieme Geschiedenis van Nederland.

Tip: veel zoekmachines op websites zijn matig. Gebruik dan Google met de site: operator.

Bemanning en scheepsjournalen (kijk ook bij overige en kranten)

• Bemanningsleden van schepen van de Rotterdamse Admiraliteit (1763-1795)
• Bemanningen koopvaardijschepen 1940-1945
• Comportementsboeken met leerlingen van de Zeevaartschool in Amsterdam 1785-1971 afkomstig uit Archief van het Vaderlandsch Fonds ter Aanmoediging van 's Lands Zeedienst (Kweekschool voor de Zeevaart). In de comportementsboeken worden de vorderingen bijhouden van de leerlingen tijdens hun verblijf op de school.
• Dedemsvaart en zijn schippers
• Gedenkrol van de Koninklijke Marine 1939-1962 (PDF-file met honderden namen). Het betreft een alfabetische necrologie van de ruim 4.000 militairen die in dienst van de Koninklijke Marine in de periode 1939-1962 het leven lieten of vermist raakt
• Generale Zeemonsterrollen VOC 1691-1791
• Koopvaardijkaarten.  Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ruim 32.000 personen in dienst van de Nederlandse handelsvloot. Men is bezig hun  gegevens online te zetten  op Oorlogslevens.
• Krijgsgevangenendossiers  [Nederlands Instituut voor Militaire Historie] 
• Leeuwarden Grootschippersgilde ca. 1554-1823
• Lijst dossiers marinepersoneel, 1850-1909 (Ministerie van Defensie).
• MarHisData biedt informatie over alle zeeschepen die sinds 1813
• Marine: stamboeken schepelingen en officieren   1860-1901.
• Monsterrollen Noordelijke Nederlanden 1850-1950.
• Nederlandse Koopvaardij tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zoek op naam en/of schip. Zie ook site Oorlogsbronnen.
• Notariële akten over vaart op Archangel 1594-1724
• Prins Hendrikschool voor schipperskinderen  te Vreeswijk en Nationaal Comité voor Christelijk Onderwijs aan Schipperskinderen te Vreeswijk 1914-1992. Stukken ondervoorwaarde te raadplegen in studiezaal Utrechts Archief. Zie inventaris.
• Scheepsjournalen  Bevrachtingskantoor Carebeka, 1939 - 1983. Journalen moeten in studiezaal Groninger Archieven opgevraagd worden.
• Scheepsjournalen  in de Archieven van de Maatschappij Zeetransport N.V. (Oranje Lijn) te Rotterdam 1945-1969. Journalen moeten in studiezaal Stadsarchief Rotterdam  opgevraagd worden.
• Scheepsjournalen in het Archief van de N.V. Koninklijke Rotterdamse Lloyd. 1880-1969. Journalen moeten in studiezaal Stadsarchief Rotterdam  opgevraagd worden.
• Scheepsjournalen in de Archieven van de Holland Amerika Lijn (HAL). 1898-1979. Journalen moeten in studiezaal Stadsarchief Rotterdam  opgevraagd worden.
• Scheepsjournalen  NV Verre Visserij Maatschappij (Haags gemeentearchief).1953-1974. staan deels online.
• Scheepsregisters archieven van de Vendée (Frankrijk).  Familysearch heeft een overeenkomst getekend met de Defensie Historische Dienst (SHD) van Frankrijk om de maritieme registraties van alle Franse havens te digitaliseren
• Schepen en schippers provincie Groningen. Onderzoeksgids. Op de site Alle Groningers kun je op naam zoeken in bijv. Staat van Landverhuizers vanaf 1847. 
• Schippersinternaat Nijmegen in archief Broeders van Maastricht. Raadplegen in studiezaal Erfgoedcentrum Nederlandse Kloosterleven.
• Vereniging van Oud-leerlingen van de zeevaartschool Terschelling "Maritiem Instituut Willem Barentsz (VOZT) vanaf 1961". Bij optie links  verwijzingen naar verenigingen van oud-medewerkers rederijen.
• VOC opvarenden opvarenden, begunstigden, soldijboeken.
• West-Indische Compagnie In dienst van, personen, schepen en opvarenden.
• WieWasWie  oa scheepssoldij boeken VOC
• Zeelieden die tussen 1780 en 1850 in het  Franse maritieme district Les Sables-d'Olonne waren ingeschreven

Passagiers (kijk ook bij kranten)

• Ancestry passagierslijsten. Commerciële site met een berg aan informatie.
• Archieven Portaal Europa archiefmateriaal uit heel Europa van meer dan 7000 instellingen. Ik vond er meer dan 350 verwijzingen naar passagierslijsten.
• Ballarat genealogy: Shipping en Passenger Records Australië, portaal website voor passagierslijsten, veel emigranten uit Nederland en rest Europa.
• Bremen Passenger Lists Collectie Staatsarchief Bremen. Met ook veel personen uit België en Nederland. Zoeken op bv naam en scheepsnaam.
• Castle Garden  immigratie database US. 1820 - 1913 Meer dan 10 miljoen aankomsten.
• Cyndi's List:  portaal met allerlei verwijzingen naar online bronnen scheepvaart en passagierslijsten. Gebruik zoekfunctie rechtsboven en zoek bijv. met Ship of Passengers list.
• Dortena zoeker. Passagierslijsten 1889-1940 Curaçao, Indonesië en Suriname.
• Duitsland: passagierslijsten  vertrek uit Bremen 1920-1939
• Els Favos.  handige particuliere portal met oa passagierslijsten uit heel de wereld.
• Emigranten uit Drenthe op naam zoeken. Koppel zelf gegevens aan passagierslijsten.
• Emigranten uit Friesland op naam zoeken. Koppel zelf gegevens aan passagierslijsten.
• Emigratiekaarten Nederlanders in Australië 1946 - 1991 (incl. naam schip).
• Emigranten vanuit Nederland 1848 - 1877  en emigranten vanuit Zuid-Holland (helaas geen naam van schip, maar combineer dit met gegevens uit bijv. kranten).
• Familysearch portal met ook passagierslijsten en aankomsten landen Noord- en Zuid-Amerika (Brazilië, Canada, Verenigde Staten etc) en Azië.

• Geneaknowhow.  Portal tot digitale bronnen:  

        1. Passagierslijsten tot en met 1736  

        2. Passagierslijsten ná 1736

• Germany Roots verwijzingen naar passagierslijsten immigranten en emigranten Verenigde Staten
• Gienvick populaire Engelstalige site met een boot vol passagierslijsten en andere scheepvaart stuff.
• Hamburger Passagierlisten, Duitsland} 1850-1934
• Immigrant Ships passagierslijsten van emigranten van Europa naar de Verenigde Staten.
• Insulinde; weekblad gewijd aan koloniale zaken (Nederlands-Indië).  Passagierslijsten
• Marine: stamboeken schepelingen en officieren   1860-1901.
• Onderzoekdossiers (1880-1930) van de Amerikaanse Immigration and Naturalization Service over de immigratiegolf begin 20e eeuw van Aziaten, Europeanen en Mexicanen. ProQuest History Vault. Dit is betaaldatabase die voor 15 euro pj (KB-pas) toegankelijk is via de website van de Koninklijke Bibliotheek
• OZships . Australian shipping  oa passagierslijsten Australië1788-1968
• Passagiers aankomsten  Australië passenger arrival records
• Passagierslijsten in de archieven van de N.V. Koninklijke Rotterdamse Lloyd en de firma Willem Ruys & Zonen, 20ste eeuw, vooral naar Indonesië.  Lijsten moeten in studiezaal Stadsarchief Rotterdam  opgevraagd worden.
• Passagierslijsten van per boot gerepatrieerden, 1950-1961 in het  Centraal Comité van kerkelijk en particulier initiatief voor sociale zorg ten behoeve van gerepatrieerden (CCKP) van de Nederlandse Hervormde Kerk. Lijsten kunnen in studiezaal Utrechts Archief bekeken worden.
• Passagierslijsten Stadsarchief Rotterdam. Meer dan 2,4 miljoen personen. Je kunt op naam zoeken: reizigers. Zie ook HAL.
• Passagierslijsten Holland-Amerikalijn (HAL) 1900 - 1969. Zij ook te raadplegen via WieWasWie. Raadpleeg ook "Netherlands Passenger Lists Holland-America Line", 1900-1974
• Passagierslijsten op site Internet Archive
• Passagierslijsten Frankrijk archief d'Outre-Mer, ministerie Marine 1686 - 1886 Op- en uitstappen vanuit Franse havens (vasteland en koloniën bv Algerije ), maar ook incidenteel in vreemde gebieden. Deze passagiersregistratielijsten zijn incl.  correspondentie, bewijsstukken of notities van de administratie.
• Passenger Lists Leaving UK 1890-1960 [betaalsite]
• Passagierslijsten Japan 1893 - 1941.
• Passagierslijsten  in archieven Staatscommissie van toezicht over de doortocht en het vervoer van landverhuizers te Amsterdam 1918 -1934: vermeldende naam, voornaam, ouderdom, geslacht, burgerlijke stand, beroep en laatste woonplaats van landverhuizers en toeristen, Koninklijke Hollandsche Lloyd.
• Passagierslijsten Nederlands-Indië  1945 t/m ca. 1964.
• Passagierslijsten van de Red Star Line (B) 
• Passagierslijsten naar landen in Latijns Amerika (CEMLA)
• Ships and Passenger Lists of Polish WW2 DPs arriving from Africa and Europe.  Poolse passagierslijsten van schepen 1941-1950
• Steve Morse portal Stephan Morse heeft tools gemaakt die allerlei bronnen ontsluiten oa aankomsten emigranten Ellis Island (VS), passagierslijsten Verenigde Staten, aankomsten en vertrek schepen etc
• The New York Public Library's collections. Records uit heel de wereld oa passagierslijsten
• UK Incoming Passenger Lists 1878-1960 en UK Outward Passenger Lists 1890-1960 (betaaldatabases)
• US Immigration Passenger Arrival Records  portal met bronnen Familysearch

Schepen (kijk ook bij overige en, vaktijdschriften, boeken en kranten)

• Botenlijst Nederlands-Indië overzicht van schepen die in de periode 1945 t/m 1964 burgers en militairen van Nederlands-Indië /Nieuw Guinea en Australië naar Nederland hebben gerepatrieerd/geëvacueerd. 
• Binnenvaartschepen Deze databank bevat  > 17600 schepen en >87500 foto's. Kies rechtsonder voor optie Filter uitbreiden om beter te kunnen zoeken.
• British Shipbuilding Database portal. veel historische informatie en links
• Equeasis informatie over schepen en scheepvaart, reders, registraties, eigenaar schip enz. Account nodig.
• Foto's van 'onbekende' schepen of om aanvullende informatie te vinden kun je inlezen in bijvoorbeeld Google Image of Yandex. Lees blog: zoeken met foto's.
FleetMon Vessel Database informatie over meer dan een half miljoen schepen.
• Fries Scheepvaart Museum collectie bouwtekeningen, metingen en wegen, bedrijven, scheepsafbeeldingen etc. Friesland.
• Handleiding Ik zoek een schip van het Scheepvaart Museum.
• Koninklijke Maatschappij De Schelde te Vlissingen. in 1875 opgericht, inventaris met bestekken schepen en ketels, onderzeebootbouw etc. Stukken staan deels online. Zie ook Memoriaal van de marine, bevattende opgaven betrekkelijk de afmetingen, constructie, werktuigen, toerusting en uitrusting vooral, doch niet uitsluitend, van Nederlandsche oorlogschepen en omtrent havens, dokken, sluizen, werven, enz. 
• Liggers scheepsmetingsdienst 1890-1940.
• Lloyd's Register of Shipping kunt op IMO nummer (= International Maritiem Organization) of scheepsnaam zoeken verzekeringscertificaten en andere info.
• Lloyd's Captains' Registers (index)  1869-1911 
• Lloyd's List Marine News 1740 - 1837
• MarHisData biedt informatie over alle zeeschepen die sinds 1813
• Marine Traffic een zgn tracker, waar is welk schip op dit moment. See also: Tracking ship movements with social media 
• Marine Traffic satelliet SAT Global (betaalsite)
• Maritime Memorials UK  6000 kerk-, begraafplaats- en openbare gedenktekens voor zeevarenden en slachtoffers van maritieme rampen.
• Paris MoU  inspecties plaats aan boord van buitenlandse schepen in de Paris MoU-havens, De huidige lidstaten van het Paris MoU zijn: België, Bulgarije, Canada, Kroatië, Cyprus, Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, IJsland, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Malta, Nederland, Noorwegen, Polen, Portugal, Roemenië, de Russische Federatie, Slovenië , Spanje, Zweden en het Verenigd Koninkrijk.
• Register Scheepsmetingsdienst Verplichte registratie. Je kunt zoeken op scheepsnaam, soort vaartuig, werf naam, bouwjaar, naam eigen en zijn woonplaats etc.
• Scannernet.nl: volg scheepvaart uit Harlingen.
• Scheepsdatabank (Vesselfinder)
• Scheepsindex scheepsnamen en reizen. informatieve particuliere website. Je kunt ook zoeken op kaitein en scheepseigenaar.
• Scheepsregister bij kadaster. Verplichte registratie. eigendom, hypotheken, beslagen en verklaringen van schepen of boten in aanbouw. Gegevens vaak alleen tegen betaling te krijgen.
• Schepen in beeld oa emigratieschepen en verzameling Groenewegen met Hollandse schepen uit 1788.
• Schepen en Schippers in Bergen op Zoom, Damlopers, damschuiten, boeiers, schouwen etc
• Schepen en techniek 
• Schepen te Hoogeveen gebouwd 1901 - 1935 (PDF) incl. namen eigenaars en bouwers. Zie ook website Historische Kring Hoogeveen met meer informatie over de scheepvaart aldaar.
• Stichting Maritiem-Historische Databank (MarHis) Informatie over bijna alle zeeschepen vanaf 1813.
• Schipdata Visserschepen data en foto's. Zoeken op scheepsnaam, eigenaar/rederij.
• Vereniging de Binnenvaart je kunt schepen zoeken op naam, ENI-nummer (Europees scheepsnummer) voor unieke scheepsidentificatie, eigenaar, scheepscategorie, bouwwerf etc. Databank met meer dan 17000 schepen.
• VesselFinder een zgn tracker.   Het AIS-volgsysteem van scheepsverkeer.
• World Shipping Register meer dan 100.000 schepen die nu varen, met links naar eigenaars, technische info etc.
• Wrecks in Documents dataset opgesteld van ca. 400 schepen die rond Texel gezonken zijn in de periode 1576-1795
• Zuiderzeecollectie  Duizenden foto's, verhalen en objecten van maritieme aard, ook het complete visserijregister (40.000 records) beschikbaar inclusief het archief van de Marker rondbouw (1934 - 1947)

Vaktijdschriften, boeken en kranten

• Boeken op Delpher duizenden boeken over scheepvaart, bemanningen, passagiers etc staan online en via deze site te vinden.
• Kranten Nederland oa afvaarten, passagierslijsten, bemanningen, aankomsten, vervoers- informatie, ongelukken etc.
• Kranten buiten Nederland oa afvaarten, passagierslijsten, bemanningen, aankomsten, vervoersinformatie, ongelukken etc.
• Passagierslijsten in Delpher tijdschriften. Pas zelf zoek optie aan.
• Tijdschrift Schuttevaer jaargangen 1894-1949 op Delpher tijdschriften en vanaf 2008 ePapers op Schuttevaer.
• Scheepvaartkrant deel ePapers staan online.
• Tijdschrift voor Zeegeschiedenis Jaargang 1 tot en met 33 kun je gratis downloaden.

Overige

• Archieven.nl  ( portaal collecties Nederlandse archiefinstellingen. Hier kunt u zoeken naar archieven van reders, Dagblad scheepvaart, passagierslijsten, foto's, notarisarchieven (!), personen, scheepvaart verenigingen, vergunningen, bemanningen, VOC en WIC archieven etc.etc.  ) Nationaal Archief (oa bronnen marine), Wiewaswie (bv persoonsgegevens bekende vissers- en marine plaatsen als Ameland, Bunschoten, Den Helder,  Hoorn, Edam, Katwijk, Noordwijk, Texel, Terschelling, Vlaardingen, Vlissingen, en Volendam) en IISG (oa vakbonden en verenigingen)
• Archieven Portaal Europa archiefmateriaal uit heel Europa van meer dan 7000 instellingen.
• Boekhouder General Batavia (VOC). databank met informatie over 18.0000 reizen.
• Bronnen scheepvaart Frankrijk: overzicht beschikbare bronnen.
• Climatological Database for the World’s Oceans 1750-1850 (CLIWOC) oa aan de hand van logboeken incl. woordenboek scheeptermen.
• Dutch shipping en trade with Suriname 1683 -1795,  Scheepvaart en slavenhandel.
• ImportYeti: Doorzoek 70 miljoen Amerikaanse douane-zeezendingen [ U.S. Customs Sea Shipment Records Instantly]
• Noordzee wrakken database 1800-2000.
• Onderzoeksraad voor Veiligheid ongelukken, rampen onderzoek oa viskoters, zeilschepen en binnenvaart.
• Overheid.nl  Beleid- en regelgeving scheepvaart. Uitspraken Raad voor de Scheepvaart.
• Pondtolregisters Elbing 1585-1700 Vaart naar Oostzeegebied namen schepen, schippers etc
• Sailing Letters. Door Engelsen buitgemaakte brieven en documenten van Nederlanders 17e en 18 eeuw.
• Shiparrested Gezochte schepen, vastgelegde schepen en gezochte bijvoorbeeld van scheepseigenaren, managers en handelaren, banken, bunkeraars, scheepswerven, leveranciers, bevrachters en leden van scheepsbemanningen. Opgezet door een netwerk van advocaten.
• Sonttolregisters 1497 -1857   Informatie over >1,3 miljoen Sont passages.. Zie ook Sontregisters 1721-1763
• Vuurtorens in de wereld gewoon leuk om te zien. Lights at sea.

Eric Hennekam