Tips en trucs voor het zoeken in/naar notarisarchieven

 

Huwelijksovereenkomst gesloten bij een notaris, 17de eeuw

Er staan bij de Nederlandse archiefinstellingen honderden notarisarchieven online. Deze kun je meestal goed vinden met zoekmachines als Google (bv notariële archieven Noord-Brabant of notarisarchief Amsterdam) of via Archieven.nl , Deze laatste site is de centrale toegang van veel archief beherende organisaties. Als je zoekt met een zoekmachine adviseer ik de term notariële archieven in combinatie met een geografische aanduiding te gebruiken. Zoeken met persoonsnamen van een notaris (als je die weet) kan ook, maar zal niet altijd resultaat opleveren. Dat heeft meestal te maken met het invisible of deep web.

Tip: bijna 4 miljoen records (op naam zoeken) zoeken in online notarisarchieven uit heel Nederland? Klik HIER (Archieven.nl)  om die index te raadplegen en Open Archieven (de openbare data van veel instellingen, hier kun je rechtstreeks op naam zoeken). 

Googletip: Hoofd of kleine letters doen er niet toe bij zoeken (uitzondering de OR operator).  Lettertekens doen er wel toe bijv. ü, é etc.  Kijk maar naar de resultaten verschil zoeken met notariële archieven en notariele archieven  

Heb je een notarisarchief gevonden kijk dan of er een index op is gemaakt door de archiefinstelling, of een eigentijdse index of repertorium (afb 1), dat is een register gemaakt door de notaris waarin de verleden akten (afb 2) worden ingeschreven.

Afb. 1: Repertorium notaris L. Eikeldal 1912 Bron: Haags Gemeentearchief

Afb. 2 Testament Nobelprijs voor de Vrede winnaar Tobias M. K. Asser
Bron: Haags Gemeentearchief

Het Centraal Testamenten Register (CTR).  Als je wilt weten of er van een overleden persoon een testament is opgemaakt én bij welke notaris, dan moet je het Centraal Testamentenregister raadplegen.  Op de website van de Rijksarchief kun je lezen hoe je gratis gegevens van recent (na 1970/1975) overleden personen uit het CTR zijn op te vragen.

Het Centraal Testamentenregister 1890-1973 is te raadplegen bij het Nationaal Archief. Op deze site staan ook tips hoe je testamenten van vóór 1890 kunt raadplegen.

Ik ontdekte iets heel vreemds (en in strijd met alle privacywetten in Nederland).  De mormonen in Salt Lake City (zie afb 3 en 4)  hebben al heel lang een kopie van het Centraal Testamentenregister 1890-1973.  

 

Afb 3:  mormonen in VS hebben een CTR kopie.

Afb 4:  Microfiches kopie CTR bij mormonen in USA.

In 1916 werd het Register der Protocollen van Notarissen in Nederland (afb 5) vanaf ca. 1550  gemaakt. Dit register staat op verschillende plaatsen online oa op de site FamilySearch, te raadplegen met een gratis account)  of bij AllardPierson. Dit register is belangrijk als je wilt hoe lang een notaris actief is geweest in een bepaalde plaats én of zijn archief is overgebracht naar een archiefbewaarplaats of is overgegaan naar een andere notaris (bv zijn opvolger). Je kunt ook in krantenarchieven kijken of én wanneer een notaris ergens is gevestigd (af. 6).

Afb 5.: Register der protocollen van notarissen in Nederland

Afb 6: zoeken in de grootste krantendatabase van Nederland, Delpher, 

Voor het zoeken naar meer recente gegevens over notaris gebruik je het online Register voor het Notariaat. (afb 7)  Hierin de gegevens van notarissen, toegevoegd notarissen en kandidaat-notarissen met datum benoeming, ontslag, waarneming en nevenbetrekkingen.

Afb 7.:  Register van het notariaat

Als een notaris stopt met zijn praktijk dan is in Het Opvolgersarchief   te vinden wie zijn opvolger is geworden.  

Tips:

- Er is een Europese Gids van notarissen 

-  Veel informatie over notarissen vindt men ook in diverse almanakken (zoals G. Fikkert’s Jaarboek),  adresboeken en telefoongidsen . Deze uitgaven zijn onder meer in te zien in de bibliotheek van de Conservator Notariële Stichting.

- Op FamilySearch (Wiki) is per land  in de wereld te vinden of notariële archieven online staan. Dit overzicht is echter NIET compleet. Voor Europese landen gebruik ik meestal het Archiefportaal Europa

- De naslagwerken Broncommentaren 2, 3 en 4  staan boordevol tips voor het zoeken naar oa. boedelinventarissen, eigendomsoverdrachten, onroerend goed etc.

- A.F.Gehlen,  Notariele akten uit de 17e eeuw. Handleiding voor gebruikers 1986 bespreekt 26 soorten akten.

- Notarisakten België Kies bij optie Akte (linkerzijde) : Notarisakte

- Voor huizen en gebouwen onderzoek lees deze blog.

- Het waarmerk van de notaris (CBG blog) over oa  notariële lakafdruk, stempel, zegelringen en notarismerken.

- Testamenten en verkopen roerende en onroerende goederen 17e 18e eeuw zijn soms ook te vinden in de Schepenbank en andere gerechtelijke archieven.

- Waarde Gulden naar Euro calculator:  Hoeveel zou 100 gulden uit 1600 waard zijn in Euro's? Een vergelijking van de koopkracht van de gulden vanaf het jaar 1450 met een ander jaar (tot 2020). Ik gebruik dit bijv. bij omreken oude testamenten. Geeft toch een indicatie. 

-  Onderzoek notarisarchieven Amsterdam en omgeving 1578-1915

Er valt nog veel meer te vertellen over notarisarchieven. Bijvoorbeeld dat hij/zij vroeger meer of andere taken had dan nu, of dat u moet letten op schrijfvarianten van namen, dat Connie Bletz de eerste vrouwelijk notaris was  etc.

In 2013 verscheen het aardige boek van de notarisstichting: De notaris in woord en beeld. Is vast bij een goede bibliotheek te raadplegen.

NEW

Hier komen links naar online notarisarchieven per provincie of plaats die van belang zijn en niet makkelijk te vinden:

- Den Haag  (indexen op persoonsnamen die verwijzen naar notarieel archief). Hier deel 2.

- Roermond, notarissen 1698-1935

- Zeeland, Rechterlijke, Weeskamer en Notariële Archieven Zeeuwse Eilanden (RAZE), 1456-1811 (1852)