Doorgaan naar hoofdcontent

Online bronnen en tips voor (historisch) onderzoek huizen en hun bewoners


Krantenarchieven kunnen erg informatief zijn bij huizenonderzoek
afb.: Nieuwe Tielsche Courant, 1869

De belangstelling voor huizenonderzoek is de laatste jaren toegenomen. Hieronder een serie bronnen, tools én literatuur waarmee u informatie kunt verzamelen over de geschiedenis van een gebouw én zijn bewoners. Maar ook kunt u hiermee achterhalen waar criminelen actief waren of een (nu) bekende politicus problemen kreeg, welke bedrijven er in gebouwen actief waren, of in welke huizen prostitutie wordt bedreven. Combineer altijd verschillende bronnen. Het is een selectie van de bronnen die ik afgelopen jaren heb gebruikt voor onderzoeken. .

Met onderstaande bronnen kunt hedendaagse en oude gegevens vinden over gebouwen

Algemeen

Laat ik beginnen met een interessant hulpmiddel met onderzoekstips over oa het gebruik van het kadaster, notarisarchieven etc:  Broncommentaren 3: Bronnen betreffende de registratie van onroerend goed in de negentiende en twintigste eeuw én Broncommentaren 4: Bronnen betreffende de registratie van onroerend goed in Middeleeuwen en Ancien Régime 

Notarisarchieven zijn een schitterende bron.  Daarin zijn bijvoorbeeld als transacties en overdrachten te vinden.  In 2016 heb ik bij het Stadsarchief Amsterdam een presentatie gegeven over notarisarchieven, de sheets staan nog online Mijnheer de notaris. Tips en trucs voor het zoeken in notarisarchieven.  Hou er altijd rekening mee dat huisnummers (maar ook straatnamen) gewijzigd kunnen zijn.   De archiefdiensten hebben daarvoor per plaats concordantielijsten. Veel meer tips en bronnen voor onderzoek met notariële akten kun je lezen in deze blog:  Tips en trucs voor het zoeken in/naar notarisarchieven.

Kadasterarchieven.  Tegen betaling  is bij het kadaster hedendaags informatie te vinden over de eigenaren van huizen. Bij de  archiefdiensten zijn de historische kadaster gegeven te vinden, voor een deel staan deze al online. Kadaster begon officieel in 1832, daarvoor waren er al metingen. De aanzet werd al gegeven door Napoleon. Belangrijkste toegangen zijn:

  • BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen). Handige tool is hier de Bagviewer. Tik links in het menu onder zoeken een straatnaam in. Je krijgt dan een schat aan gegevens bv bouwjaar, oppervlakte, functie (gebruiksdoel). Deze gegevens zijn echter niet altijd correct is mijn ervaring. Wees daar alert op.
  • Ruimtelijkeplannen bestemmingsplannen, structuurvisies, etc.   Een schat aan informatie over huizen en andere gebouwen én -helaas- ook soms over personen.
  • Kadastrale kaarten 1811-1832 Op dezelfde site staat nog veel meer, zoals bouwkundige tekeningen.
  • Kadastralekaart.com De huidige kadastrale situatie met allerlei informatie, zoals bouwjaren, oppervlakte maten etc.
  • Klic medling en Klic Viewer Kabel en Leidingen Informatie Centrum. Waar en hoe diep liggen leidingen bij huizen en gebouwen. Gas, water, elektra, gasvezel, riool etc
  • Funda Deze woningen verkoopsite van de NVM bevat meer informatie dan u denkt.
  • Mensen kunnen ook in boten wonen. Kadaster is verantwoordelijk voor registratie.  Database hypotheken en beslagen die rusten op een schip én natuurlijk de Teboekstellingen van schepen
  • Historische Database Nederlandse Gemeenten
  • Krantenarchieven Heb alle online krantenarchieven op een rijtje gezet. Zie ook opmerking verder in deze blog.
  • Ministerie van Financiën. Index rubrieken Registratie, Hypotheken, Kadaster en Indirecte Belasting 1831-1935
  • Ministerie van Financiën, index dossiers Domeinen 1869-1944. U kunt oa op plaats zoeken. Er is ook een index verkochte Domeinen 1812-1813.
  • Misdaad in Kaart van de politie. Je kunt op postcode of plaatsnaam zoeken.
  • Nederlands Geografisch Systeem (NLGis) Historisch correcte gemeentegrenzen periode 1812-1997.
  • Overheid.nl Alle opties op deze site kunnen van belang zijn. De zoekfunctie is bagger dus zoek met google op deze site. Hoe je dat doet?
    • Hier een voorbeeld met zoeken naar Rokin in Amsterdam: Google Rokin.
    PAN database (Portable Antiquities Netherlands) wat er allemaal niet inde grond wordt gevonden bij uw huis.
    Persoonskaarten/-lijsten (Nationaal Register van  Overledenen) Tussen 1939 en 1 okt 1994 werd er van elke Nederlander een persoonskaart gemaakt (later ging dit over in de GBA, nu BRP). Persoonskaarten van overleden personen zijn op de op te vragen bij het CBG. Is een persoon meer dan 10 jaar geleden overleden en krijgt u ook zijn woonadressen.
  • Pdok publieke PDOK viewer met actuele geo informatie en hoogte huizen en andere gebouwen. Dataset: Basisregistratie Kadaster (BRK)
  • Planviewer commercieel maar soms nuttig. Kijk zelf.
  • Topotijdreis: 200 jaar topografie met oa veel luchtfoto's  
  • Uitspraken rechtszaken m.b.t. gebouwen.
  • Vergunningen Voor verbouwingen etc heb je vergunningen nodig. Met grote regelmaat komen er historische vergunningen bestanden bij. Via de site Archieven.nl zijn deze makkelijk te vinden.
  • Volkstellingen 1795-1971. Deel volkstellingen is op wijk of buurtniveau, soms op straatniveau. Concordantielijst van huisnummers cq wijk kan nodig zijn. Die is vaak te vinden bij gemeentearchieven.
  • Waag Hoe oud is een woning. Meer dan 9 miljoen gebouwen zijn hier opgenomen. Zoom in met de kaart.
  • Waterstaatsbestekken index 1814-1980
  • WOZ-waardeloket wat is de (WOZ) waarde van een huis.
Woon en werkadres H.Wouters, Molenstraat Roosendaal
Bron foto: collectie Westbrabants Archief

Vergunningen. Je hebt ze overal voor nodig. Een bouw-, gebruikers-, hinderwet-, horeca-, kap-, milieu, omgevings- , parkeer- en terrasvergunning,  inrit- en ventvergunning. Die staan allemaal op de websites van de gemeenten, en de historische vergunningen zijn te vinden bij de archiefinstellingen of via archieven.nl. Een flink deel is digitaal te raadplegen. Op het portaal Mijnadres zijn ze van acht gemeenten te raadplegen, waaronder Rotterdam en Schiedam. 
Naast vergunningen heb je ook allerlei belastingen op onroerend goed. Van haardbelastingen tot WOZ. Het Utrechts Archief  heeft voor onderzoekers ooit eens een handige gids voor huizenonderzoek gemaakt. Is nu gratis te downloaden en de informatie goed toepasbaar voor andere gemeenten: Gids huizen voor historie. Overigens hebben meer archiefinstellingen tips voor onderzoekers op hun website.

Tip:  gebruik de zoekmachines op de websites van de gemeenten niet om een adres te zoeken. Veel beter om Google te gebruiken in combinatie van de site operator.  Bijv zoekstring: "herengracht *" site:amsterdam.nl (voor het  sterretje * een huisnummer invullen.)

Burgerlijke Stand en andere bevolkingsregistraties.  Deze bronnen barsten werkelijk uit hun voegen van informatie over huizen én hun bewoners.  In de blog Nederland: bronnen voor het zoeken naar je roots zijn de online bronnen te vinden. Meestal kun je niet zoeken straatnamen en huisnummers in de burgerlijke stand.  Dat kan wel bij de bevolkingsregistraties.  Belangrijkste toegang voor Nederland is WieWasWie . De voorloper van de burgerlijke stand (vóór 1811, in zuid Nederland eerder) zijn de kerkboeken met de doop-, trouw, en begraafregistratie (DTB). Soms exact, vaak crypties (bv buiten de Bemuurd Weerd) staan daarin adressen. Ook deze DTB registers  zijn online te vinden via Nederland: bronnen voor het zoeken naar je roots. Ook historische kaarten en plattegronden (zie verder) kunnen je erg behulpzaam zijn bij het zoeken van de precieze locatie van een gebouw, zoals beschreven in de kerkboeken en/of burgerlijke stand.

Via krantenarchieven en de daarin opgenomen familieadvertenties, advertenties én artikelen is veel informatie te verzamelen over de bewoners/gebruikers van gebouwen en de gebeurtenissen aldaar. Maar ook wanneer mensen in een plaats kwamen wonen of vertrokken. Zoek bijvoorbeeld op straatnaam.  Hou er altijd rekening mee dat huisnummers (maar ook straatnamen) gewijzigd kunnen zijn.   De archiefdiensten hebben daarvoor per plaats concordantielijsten. 




Historische kaarten en plattegronden.  Daar staan er duizenden van online, zowel bij de Nederlandse archiefdiensten  als in het buitenland. Zo heeft de British Library net 40.000 kaarten op Flickr online gezet, waaronder een deel uit Nederland. 

Archieven portaal.  Archieven.nl is een portaal dat toegang geeft tot veel archiefcollecties in Nederland. Je kunt hier zoeken op straatnamen en huisnummers, maar ook op specifieke documenten waarin adressen in voorkomen bijvoorbeeld ledenlijsten van verenigingen en kerken, stamboeken, foto's, plattegronden, vergunningen, bouwdossiers, brieven, dagboeken, handelsregisters, kamer van koophandel, etc etc.

Bronnen, bronnen, bronnen..

  • Adres- en telefoonboeken. Laat ik de adresboeken net in een eerdere blog op een rijtje hebben gezet. Telefoonboeken zal later toevoegen.
  • Amsterdam en omgeving:  alle online indexen en bronnen m.b.t. huizenonderzoek
  • Archieven.nl portal tot heel veel archieven in Nederland. Zoek hier  bijvoorbeeld met je straat en woonplaats.
  • Architectuurtijdschriften TU Delft oa Architectura, Bouwkundige Tijdschrift, Vademecum der Bouwvakken etc.
  • Bing Maps Niet zo populair als Google Maps, maar vaak erg goed.
  • Digitale foto's op het Internet bevatten vaak meer informatie dan u denkt. Zie ook mijn blog met eindeloos veel tips.    Bijvoorbeeld de coördinaten waar de foto's genomen zijn. Hiermee heb ik al heel wat personen én hun woonplaats kunnen achterhalen. Ja, zoeken met foto's kan, zonder één woord te gebruiken. Bijvoorbeeld met TinEye en Google Reverse Image Search. De beste reverse image zoeker m.i. is die van Yandex.
    Zet in zeker de Google Lens app op je telefoon (ios of Android), daarmee kun je zoeken naar afbeeldingen of delen van afdelingen, teksten en nog veel meer.
    Tip: geen resultaat met reverse image? Maak je afbeelding in zwart/wit of zoek met een fragment van je afbeelding.
    Met een Exiftool  is de  metadata te achterhalen die meestal in digitale foto's worden opgeslagen, zoals type camera, plaats, datum en tijd waar de foto is genomen etc. Zelf gebruik ik regelmatig een Exif Viewer als extentie in Google Chrome. Online kan het ook met bijvoorbeeld FotoForensics. Een foto hoef je alleen maar te uploaden of zoeken met de hyperlink.  Meer tip voor zoeken met een foto van een huis of ander gebouw: blog.
  • Cultuur Erfgoed databases bronnen en kaarten, afbeeldingen, interieur, Manchu, zettingskaarten etc
  • Delpher Dat kennen de meeste mensen van de online krantenarchieven, je krijgt hier ook toegang tot online boeken en tijdschriften. Vul eens je straatnaam of plaats in.
  • Funda.  Ja makelaars zijn soms wat slordig met de gepresenteerde foto's.
  • Gegevens betreffende roerend en onroerend bezit in de Nederlanden in de 16e eeuw
  • Geohack tool Klein maar o'zo handig. He moet wel de coördinaten weten, maar die haal je bv simpel van Google Maps. Ga op de gewenste locatie staan en klik op rechter muisknop.
  • Google Maps incl. Streetviewer, Wist u dat een deel van Kamer van Koophandel gegevens hieraan gekoppeld zijn. Met de Android versie van Google maps kun je zoeken naar een gebouw. 
  • Het Nieuwe Instituut architectuurmuseum, disign,  rijkscollecties, stedenbouw etc Via het zoekportaal is hier veel informatie te verkrijgen. Vul bijv. je straatnaam in. Inclusief de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw.
  • HisGis Geografisch Informatiesysteem. "HisGIS is bedoeld voor ieder met interesse in kaarten, historie, huizen, namen, genealogie en grondbezit"
  • Hookers Met dit site heb ik ooit een gemeenteraad laten  zien waar prostitutie werd bedreven in hun gemeente.  Combineer het met gemeentelijke vergunningen (zie boven). Dit overzicht van illegale bordelen en verdachte huizen in Amsterdam uit 1897 is er ook voor andere plaatsen te vinden.
  • Huizendata  Data van de Nederlandse huizenmarkt
  • Joods Monument slachtoffers Tweede Wereldoorlog 1940-1945. Je kunt op straat, huisnummer en plaats zoeken, maar ook op persoonsnamen.
  • Kaart Groen Erfgoed Landschapskaart van Nederland bv de monumentale bomen, historische topgrafie rond 1900, de eerste bosstatistiek, nationaal parken, gebieden Staatsbosbeheer, eendenkooien etc.
  • Kadaster en hypotheekkantoren Noord-Holland (KADOR Noord-Holland)1832-1980
  • KCAF  Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek. Alles over de fundering van uw huis.
  • KIX-code van PostNL. (Pdf)  Met die KIX-code kun je snel de postcode en huisnummer achterhalen. In dit artikel de uitleg.
  • Landelijk Register van Monumentale Bomen
  • Liggingsdata kabels en leidingen
  • Monitor plancapaciteit heeft als doel actueel in beeld te hebben wat de capaciteit in woningbouwplannen is binnen de provincie Noord-Holland en de Metropoolregio Amsterdam. Uiteraard zijn nieuwbouw projecten op de gemeenten websites te bekijken en op Nieuwbouw Nederland.
  • Nieuwbouw monitor van de Geodienst. Wat zijn de plannen?
  • De Opmerker. architectuur- en bouwtijdschrift 1866 tot 1919.  Het eerste architectuurtijdschrift in Nederland en was van 1883 tot 1892 het orgaan van architectuurgenootschap Architectura et Amicitia.
  • Overheid.nl Op deze site staat eindeloos veel informatie over gebouwen en hun bewonedrs/bedrijven.  De zoekfunctie is bagger, gebruik daarom Google als zoekmachine in combinatie van de site operator. Voorbeeld zoekstring: maliebaan utrecht site:overheid.nl
  • Overstroomik: Hoe hoog komt het water bij jouw huis?
  • Rapporten Centrale Inlichtingendienst 1919-1940
  • Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Digitale bronnen archeologie, huizen en andere gebouwen, bewoners etc 
  • Rijksmonumenten Kaart ea met de rijksmonumenten van Nederland incl bouwjaar, achtecten en omschrijvingen
  • Stichting Bouwhistorie Nederland
  • Verkaufsbücher (vastgoedboeken Duitse bezetter). Van Joden onteigende panden in de  Tweede Wereldoorlog  Initiatief van Pointer KRO/NCRV.
  • Volkstellingen 1785 -1971
Tip:  U komt de prijs van een huis uit 1850 tegen.  Hoeveel zou dat huis nu in Euro's waard zijn?  Gebruik daarvoor de tool: Waarde van de gulden versus de Euro.
Handig bij vergelijking van de koopkracht van de gulden vanaf het jaar 1450 met een ander jaar. 

Geografisch per provincie als voorbeeld enkele bronnen 

Drenthe:
Flevoland:

Friesland:

Gelderland:
Groningen:
Limburg:

Noord-Brabant:

Noord-Holland:


Overijssel:

Utrecht:

Zeeland:
Zuid-Holland:
Datum bovenin is UPDATE datum. Blogs worden regelmatig bijgewerkt en aangevuld.










Populaire posts van deze blog

Bronnen en tips voor Tweede Wereldoorlog onderzoek. Wat deed mijn familie of een persoon tijdens WOII? Goed, fout of.....

8 januari 2025: Met verbazing lees ik dat het Nationaal Archief mensen uit de index haalt omdat ze misschien geen 'dader' maar slachtoffer of getuigen zijn of helemaal niets gedaan hebben (geen CABR dossier). Dat is  tegen elke regel van de archivistiek en historisch onderzoek. Mensen zijn niet voor niets opgenomen toen in een index toen. In de rolboeken van rechtbanken staan door de eeuwen heen heel veel mensen die achteraf niets gedaan hebben of zelf slachtoffer zijn, terwijl men eerst dacht dader. Als onderzoeker wil je dit weten! Ik val van de ene in de andere verbazing m.b.t. de huidige handelwijze van het Nationaal Archief (waar ik zelf ook gewerkt heb als archivaris). Tekst Nationaal Archief website 6 december 2024 :  vandaag werd bekend dat het Centraal Archief Bijzonder Rechtspleging (CABR) NIET per 1 januari 2025 online komt. Dit op aandringen van de Autoriteit Persoonsgevens  (AP).  Persoonlijk vind ik dit echt niet kunnen en nemen we weer een loopje m...
Read more »

Overzicht online (historische) adresboeken en telefoongidsen

Adresboek Amsterdam 1939-1940 Bron: GA Amsterdam Adresboeken en telefoongidsen kunnen een waardevolle bron zijn voor het zoeken naar personen óf om te kijken wie in jouw huis in het verleden woonachtig was, óf welke beroepen uw voorouders hadden, óf waar welk bedrijf zat.  Via Archieven.nl ,   Delpher   en Geneaknowhow zijn eveneens (de) adresboeken en telefoongidsen te vinden, ook uit  Nederlands-Indië en Suriname .   Hierbij zitten ook de adresboeken van ambtenaren of andere beroepsgroepen  Onder de lijst plaatsnamen enkele speciale algemene adresboeken of almanakken met veel adressen. Lees ook de bronnenblog: Gebouwen- en woononderzoek in Nederlan d Hou bij de adressen in de historische adresboeken al rekening met wijzing van straatnamen en huisnummers. Veel archiefdiensten hebben zgn concordantielijsten  om huidige locatie te achterhalen.  Zelf heb ik nog een CD met de Nationale Telefoongids 2000. Die gebruik ik nog regelmat...
Read more »

Internet gids genealogie Duitsland

Academiegebouw Universiteit en Schloss Heidelberg. Foto: Eric Hennekam 2021 De meeste Nederlanders hebben ook Duitste voorouders, daarom de beste online Duitse  sites op een rijtje:   CompGen  meest bekende en beste genealogische bronnen website Duitsland. Kies opties Rechercieren   -->  Datenbanken . Je kunt ook rechtstreeks naar de Metazoekmachine  . Je zoekt dan gelijk in verschillende databanken. Belangrijke sites bronnen Duitsland personen (genealogie): Ahnenforschung  een portaal dat toegang geeft tot verschillende online databases. Soms is aanmelden noodzakelijk. Soms alleen tegen betaling. Alle Limburgers  provincie Limburg en aangrenzende plaatsen in België en Duitsland. Archion  Database kerkboeken Evangelische kerk, misschien wel de belangrijkste toegang tot DTB boeken Duitsland, maar voor raadplegen moet u soms betalen Archivalia .   Site van archivaris Klaus Graf. Onmisbaar portal voor elke onderzoek in Dui...
Read more »