Belangrijkste tip voordat u gaat zoeken: verplaats u altijd in een persoon, familie, instelling of bedrijf, de situatie én in de tijd (context). In deze blog zijn allerlei bronnen en tools te vinden. Combineer gevonden informatie en denk in directe en indirecte archiefvormers.
Gebruik in de Google zoekbalk verschillende beschikbare operators, zoals Site, Filetype, "" en * en misschien wel de meest interessante bij personen zoeken Around. Daarnaast de andere producten van Google, zoals Google Afbeeldingen (zie ook nr 11), Google Scholar, Google Plus (zie ook 3), Google Patents en Google Maps.
Tip: InstantstreetView , daarmee ontdekte ik iets bijzonders m.b.t. een straat op de Utrechtse Heuvelrug.
Andere goede zoekmachines zijn: Bing enYahoo. Privacy veilige zoekmachines zijn oa DuckDuckGo en Startpage.Gebruik dus niet alleen Google als zoekmachine. Bijv voor China gebruik ik Baidu en voor Rusland Yandex.
Tip: Volg @HenkvanEss op Twitter voor mieters zoektips zoekmachines en sociale media.
Met zoekmachines kun je bijvoorbeeld discussiefora en forums (bv. Waffen SS, bushcrafters, wijnliefhebbers en de Club van Suikerzakjesverzamelaars) vinden. Die zijn informatief. De informatie op deze fora komen meestal niet voor in zoekresultaten van zoekmachines (invisible web). Maak altijd gebruik van de tip die je krijgt bij het beluisteren van het lied I'am Gonna Knock on your door. Klop (zoek) naar de homepage van een website. Zo vond ik protesterend boeren, hoerenlopers (zie verder), overheidsdocumenten etc. Daarom is het altijd goed om te weten welke hobby's personen hebben of hebben gehad. Vaak hobby's van personen zijn makkelijk te achterhalen via o.a. sociale media.
Termen zoals 'archiefvormers' en 'invisible web' moet je wel kennen om zoekmachines optimaal te gebruiken bij een digitale speurtocht naar personen.
De resultaten van de zoekmachines, die gebruikt worden op websites moet je niet geloven. Ze geven vaak niet wat er allemaal te vinden is op een website.
Beroepen en titels van personen zijn altijd interessant om de gegevens van die personen te vinden. Denk bijvoorbeeld aan het BIG register (medische beroepen), DART Europe E-theses (proefschriften, vaak met cv's) en Openbaar lichaam voor beroep en bedrijf.
Databanken zoals onze BIG registratie bestaan uiteraard ook in het buitenland bv België (Orde der Artsen), Duitsland ( Aerzte im Netz) , Frankrijk (Ordre National des Médecins) of Europa (CPME), of zijn historisch, zoals de Artsendatabank WOII. Voor zeer veel beroepen bestaan er databanken.
Historische publicaties van ons parlement zijn te vinden op Officiële bekendmakingen historisch 1814-1995. Daar zijn ook Parlementaire documenten te vinden.
De Staatscourant rubrieken Oproepingen en Gerechtelijke aankondigingen is ontsloten. Zoeken op persoons- of bedrijfsgegevens zoeken naar publicaties bijv. geboorte- en overlijdensdata en adressen. Voor zoeken naar Nederlandse overheidsdocumenten gebruik je : loep.com
Rechtbank- en gevangenisarchieven kunnen veel verklappen over personen. Recente informatie is te vinden op de Rechtspraak website. Klik daar op de opties Uitspraken of Registers. Namen zijn daar anoniem gemaakt, maar niet de namen van bv plaatsen en bdrijven. Combineer dat bijv met verslagen in online media.
Oudere gevangenisregisters en rechtbankvonnissen zijn op verschillende sites te vinden van archiefinstellingen, evenals politiearchieven. Zoek bijv op rolboeken of criminele sententies. Wil je precies weten welke bronnen er zijn (en hoe ze toegankelijk zijn) van 1811 tot heden m.b.t. criminaliteit en strafrechtspleging: lees dan Broncommentaar 7. Boevenbronnen zijn ook te vinden in een special van het tijdschrift Gen.Magazine, maart 2016.
8. WayBack Machine
De WayBack machine is onderdeel van het Internet Archive, een officiële bibliotheek in de Verenigde Staten die alleen digitale collecties en objecten opslaat De hele site is een digitaal feest voor personenzoekers. Zo staan er miljoenen boeken, artikelen, video's en geluidsfragmenten online.
De WayBack Machine is een websitesarchief. Dat wil zeggen dat er van websites uit heel de wereld af en toe een kopie wordt opgeslagen. Hoe populairder de websites, hoe meer "snapshots" terug te vinden is met de Wayback Machine.
Weg is vaak niet weg op het Internet. Inmiddels zijn er volop andere sites die het zelfde doen als de WayBack Machine, zoals Google Web Cache en UK Web Archive. Ook de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek is hiermee bezig. Komt mogelijk in 2020 online, maar is al in hun studiezaal te raadplegen. En kijk zeker ook op Archive.today !
9. Beeldbanken
Onder beeldbanken verstaan archivarissen oa foto-, film-, video- en televisie-, (land-)kaartenarchieven en andere documenten. Veel onderschriften en teksten bij foto's en films zijn niet toegankelijk voor Google. Je moet dus heel specifiek zoeken naar de gegevens op de homepage, want beeldbanken zitten boordevol informatie over personen. Zo vond ik via Flickr de biologische Oostenrijkse vader van een Nederlandse vrouw terug, of wist ik via YouTube te achterhalen dat iemand in een bepaalde straat woonachtig was.
Handig zijn de vele onderzoeksgidsen op de sites van Nationaal Archief (zgn zoekhulpen) en Historici.nl. Ook andere archieven hebben onderzoeksgidsen op hun sites gezet, over allerlei onderwerpen zoals militairen, onroerend goed, huizen (kadaster), VOC, sport, verzekeringen, emigratie, oorlogsarchief Rode Kruis,(komt online binnenkort) notarisarchieven, Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), Plaatsengids (plaatsen die verdwenen zijn bijv na gemeentelijke herindelingen), etc
Kom je fouten of deadlinks tegen laat het dan weten. Uiteraard zijn ook aanvullingen welkom. Overnemen van informatie alleen na verzoek en altijd met bronvermelding.
Met zoekmachines kun je bijvoorbeeld discussiefora en forums (bv. Waffen SS, bushcrafters, wijnliefhebbers en de Club van Suikerzakjesverzamelaars) vinden. Die zijn informatief. De informatie op deze fora komen meestal niet voor in zoekresultaten van zoekmachines (invisible web). Maak altijd gebruik van de tip die je krijgt bij het beluisteren van het lied I'am Gonna Knock on your door. Klop (zoek) naar de homepage van een website. Zo vond ik protesterend boeren, hoerenlopers (zie verder), overheidsdocumenten etc. Daarom is het altijd goed om te weten welke hobby's personen hebben of hebben gehad. Vaak hobby's van personen zijn makkelijk te achterhalen via o.a. sociale media.
Termen zoals 'archiefvormers' en 'invisible web' moet je wel kennen om zoekmachines optimaal te gebruiken bij een digitale speurtocht naar personen.
De resultaten van de zoekmachines, die gebruikt worden op websites moet je niet geloven. Ze geven vaak niet wat er allemaal te vinden is op een website.
Zoek je gegevens die meer in het verleden liggen, verplaats je dan in het de gebruikte termen uit het verleden. Voorbeeld: Verloskundige, vroedvrouw, kraamvrouw, baker, wijzemoer, hoarnawiif etc. Bij mijn onderzoek naar het misbruik in de katholieke kerk: kostschool, seminarie,internaat, alumnaat, pensionaat, gesticht, klootjesdrogerij etc. Handige tools hierbij zijn: Historische woordenboeken (WNT), Meertens Dialectenwoordenboeken, Onelook Reverse Dictonary, Beroepen van Toen , etc
Beroepen en titels van personen zijn altijd interessant om de gegevens van die personen te vinden. Denk bijvoorbeeld aan het BIG register (medische beroepen), DART Europe E-theses (proefschriften, vaak met cv's) en Openbaar lichaam voor beroep en bedrijf.
Databanken zoals onze BIG registratie bestaan uiteraard ook in het buitenland bv België (Orde der Artsen), Duitsland ( Aerzte im Netz) , Frankrijk (Ordre National des Médecins) of Europa (CPME), of zijn historisch, zoals de Artsendatabank WOII. Voor zeer veel beroepen bestaan er databanken.
Voor scheepvaart, schippers, reders en maritieme gebeurtenissen is het Maritiem Portal een erg belangrijke toegang. Eindeloze rij links beetje gesorteerd naar tijdsperiode. Als columnist voor het blad Gen Magazine heb ik ooit een uitvoerig artikel geschreven hoe je alles kunt vinden over schepen, reders, passagiers en bemanningen.
NB Veel tips zoekmachines en sociale media zijn te vinden op site Boolean Strings en de SearchReSearch blog van Dan Russell.
4. Kadaster, Gebouwen, Mijn Overheid, Tuchtrecht, Rechtbank, Gevangenis
2.Sociale Media
3. Kranten- en tijdschriftenarchieven en familieberichten
Er zijn 'plenty' tools, apps en andere mogelijkheden om informatie over personen te achterhalen via sociale media. Sociale media sites zijn voor lastige vragen, waarbij Google geen resultaat geeft, de beste zoekmachines.Regelmatig vraag ik een specialist op een bepaald vakgebied om informatie. Zo zocht ik ook een Nederlander die in de 18de eeuw student is geweest in Cambridge.Via Twitter zocht ik een medewerker van de Cambridge University Library en vroeg haar of deze studentenlijsten toevallig online staan. Bleek dat op een Amerikaanse site te staan.
Facebook is de koploper als informatiebron, maar daarnaast heb je oa Twitter, Pinterest, Instagram, YouTube , Linkedin etc. Maar ook Tinder en Grindr.
Belangrijke zoektools zijn o.a: , 10 tips/tools voor zoeken op Instagram en Bellingcat’s Digital Forensics Tools.
Zoek je in het buitenland, kijk dan altijd welke sociale media website erg populair is in dat land bijv. in Rusland is dat Vkontakte en Odnoklassniki en in China Wechat en Sino Weibo.
Tip: men gebruikt vaak pseudoniemen (anoniem) ed als username bij sociale media. Hou daar rekening neem en zoek daar mee. Gebruik tools als KnowEm, Namechk, Namecheckr, Checkuser, ed. Meer tips om anonieme accounts op te zoeken kun je vinden op Quoro (account noodzakelijk).
Onder sociale media versta ik ook (oei!) de honderdduizenden discussiefora op Internet en sites als Schoolbank of het Waffen-SS forum of horlogeforum.
Tip: veel informatie over personen haal je niet bij de personen zelf, maar bij hun familie, vrienden, kennissen, buren, collega's en volgers. Voorbeelden: de volgers op Twitter en de vrienden op Facebook, maar ook uit familieadvertenties en begraafplaatsen sites> zie mijn blog Zoek een graf. Online gegevens begraafplaatsen uit heel de wereld.
Delpher is de database met oa de kranten- en tijdschriftenarchieven van de Koninklijke Bibliotheek. Voor personen zoeken zijn vooral de familie- en bedrijvenadvertenties in deze historische krantendatabase interessant. Maar ook de passagierslijsten, burgerlijke stand publicaties, geslaagd voor middelbare school, advertenties bedrijven, onderschriften bij foto's meldingen etc. Er staan, naast Delpher, nog ca. andere Nederlandse krantenarchieven online. Heb ze HIER in een overzicht gezet inclusief een lijst met familieberichten uit kranten websites.
Lees tip:
Bronnen voor online (historisch) gebouwen- en woononderzoek en hun bewoners zie HIER.
Je kunt in deze blog werkelijk alles terugvinden over alle gebouwen in Nederland van vroeger tot heden
Via de site Overheid.nl is een schat aan informatie te achterhalen. Helaas is niet allemaal geïndexeerd. Zo zijn bijvoorbeeld scheidingen terug te vinden, mensen die onder curatele zijn geplaatst etc. Zelf zoek ik met de site operator van Google op deze site. Ook Tuchtrecht zaken van accountants, advocaten, notarissen, dierenartsen, gerechtsdeurwaarders, scheepvaart en gezondheidszorg zijn oa via Overheid.nl te vinden.
Historische publicaties van ons parlement zijn te vinden op Officiële bekendmakingen historisch 1814-1995. Daar zijn ook Parlementaire documenten te vinden.
De Staatscourant rubrieken Oproepingen en Gerechtelijke aankondigingen is ontsloten. Zoeken op persoons- of bedrijfsgegevens zoeken naar publicaties bijv. geboorte- en overlijdensdata en adressen. Voor zoeken naar Nederlandse overheidsdocumenten gebruik je : loep.com
Rechtbank- en gevangenisarchieven kunnen veel verklappen over personen. Recente informatie is te vinden op de Rechtspraak website. Klik daar op de opties Uitspraken of Registers. Namen zijn daar anoniem gemaakt, maar niet de namen van bv plaatsen en bdrijven. Combineer dat bijv met verslagen in online media.
Oudere gevangenisregisters en rechtbankvonnissen zijn op verschillende sites te vinden van archiefinstellingen, evenals politiearchieven. Zoek bijv op rolboeken of criminele sententies. Wil je precies weten welke bronnen er zijn (en hoe ze toegankelijk zijn) van 1811 tot heden m.b.t. criminaliteit en strafrechtspleging: lees dan Broncommentaar 7. Boevenbronnen zijn ook te vinden in een special van het tijdschrift Gen.Magazine, maart 2016.
Lees tip: Overzicht online (historische) adresboeken
5. Kamer van Koophandel (Handelsregister).
6. WieWasWie, FamilySearch e.a.
7. Archieven.nl, CBG.nl, Adres- en telefoonboeken, en begraafplaatsen, notarissen, Tweede Wereldoorlog
5. Kamer van Koophandel (Handelsregister).
Om de koppeling met (bedrijfs-)adressen en om namen te achterhalen zijn de gegevens op de Kamer van Koophandel (KvK) site informatief. Maar door de nieuwe privacywetgeving aan allerlei restricties verbonden. De mogelijkheden voor het zoeken in handelsregister is afgelopen jaren flink beperkt, maar gelukkig hebben we de archieven nog. Gebruik bij het zoeken naar bedrijven en personen in het buitenland het Investigative Dashboard. Wist u dat u ze ook grotendeels via Google Maps kunt terug vinden? Deel van de historische Kamer van Koophandel gegevens liggen opgeslagen bij de openbare archiefinstellingen.
KvK gegevens kun je niet los zien van gegevens op Overheid.nl (zie 4)
Tip: Bedrijven hebben/adden vergunningen nodig. Die vergunningen zijn vaak openbaar en op veel websites terug te vinden oa van gemeenten en archiefinstellingen.
WieWasWie is de belangrijkste toegang tot genealogische bronnen, zoals bijvoorbeeld de burgerlijke stand (geboorteregisters na 100 jaar openbaar, huwelijken na 75 jaar en overlijden na 50 jaar), bevolkingsregisters, kerkboeken in Nederland.
Andere toegangen zijn te vinden via blog: Nederland: bronnen voor het zoeken naar je roots.
In het kielzog van deze site zou ik ook de digitale bronbewerkingen website
GeneaKnowHow gebruiken. Al vele jaren brengt deze site alle websites waar je (historische) persoonsgegevens kunt vinden, geografisch in kaart. Ook voor België.
Historische bronnen (bv werd u familie doelwit van de inlichtingendienst) te vinden via Historici.nl (kies optie resources).
Geografische toegang tot de giga collectie gegevens van de mormonen (site FamilySearch) kan via mijn blog. U moet vooraf wel een gratis account op FamilySearch aanmaken. FamilySearch is een onuitputtelijke bron (elke week miljoenen nieuwe documenten online) met persoonsgegevens. Een link die nog veel meer informatie geeft, en u kunt zoeken op alle plaatsen in de wereld, is Explore Historical Images.
Heb zelf in augustus 2020 een toegang voor Nederlandse kerkboeken en burgerlijke stand bronnen op de FamilySearch site gemaakt: d.m.v. een blog
FamilySearch zelf is een mengelmoes van bronnen. De mormonen houden rekening met de privacy wetgeving in de landen van herkomst. De bronnen kun je snel zoeken via de catalogus. .
Naast primaire bronnen staan er ook tienduizenden boeken met familiegegevens (Family History Books) online.
Er zijn zeer veel websites voor stamboom onderzoekers te vinden bv GenealogieOnline, Geneanet, Myheritage , Geni (ook van Myheritage), Stamboom Nederland, Ancestry etc. De grotere, vaak commerciële, sites zetten naast de geüploade gegevens van hobbyisten ook scans van originele bronnen online. Sommige onderzoekers nemen het niet zo nauw met de privacy wetgeving en dumpen al hun gevonden informatie op het Internet. Ook heb ik al herhaaldelijk meegemaakt dat ze je privacy gevoelige gegevens toesturen bijv per email.
Helaas is een deel van de geüploade informatie niet correct, dus controle bij originele bronnen altijd noodzakelijk.
Archieven.nl is een portaal dat toegang geeft tot broncollecties van honderden instellingen. Ledenlijsten, notarisarchieven, kranten (bouw-)vergunningen, familiearchieven, adresboeken, beeld en geluid etc Ze zijn er allemaal te vinden. Helaas zijn niet alle Nederlandse archiefinstellingen aangesloten bij deze site en moet je af en toe gebruik maken van de ArchiefWiki om andere collecties te vinden. Op de ArchiefWiki staat een kaart van Nederland met aanvullende informatie over alle instellingen. Bijna elke (archief-)instelling in Nederland heeft online wel informatie staan voor personenzoekers.
Heb je hier nog niet genoeg aan, dan kun je gaan spitten op de site van het Archieven Portaal Europa.
Bij het CBG Centrum voor familieonderzoek (CBG) zijn tegen betaling persoonskaarten, -lijsten en familieadvertenties op te vragen. De persoonskaarten en -lijsten zijn misschien wel belangrijkste bron in Nederland voor het zoeken naar nog levende personen. Naast deze collectie is het CBG ook de beheerder van Nederlandse Familiedatabank. (Zie afbeelding)
Hier kun je oa controleren of een naam bestaat en in welke plaats. Varianten op voornamen zijn te vinden via Nederlandse Voornamen Databank. Bij het zoeken naar personen moet je altijd rekening houden met varianten in de schrijfwijze van namen.
Bronnen m.b.t. de Tweede Wereldoorlog zijn te vinden via Netwerk Oorlogsbronnen en Oorlogslevens. De grootsten site is Fold3. Daar moet je wel voor een account betalen.
De database van het Duitse holocaust archief in Bad Arolsen bevat zeer veel informatie over personen die zijn overleden in concentratiekampen. Deze site is deels gekoppeld aan Oorlogslevens.
Leestip: Was mijn familie of een persoon fout/goed in de Tweede Wereldoorlog? Waar verbleven ze van 1940 tot 1946?
Tip: gebeld door een onbekend telefoonnummer? Zoek de beller via WhatsApp of Facebook.
De online adresboeken heb ik voor je in een aparte blog gezet. Voor de online gegevens van begraafplaatsen ga je naar deze blog. Via dit soort sites zijn ook vaak NAW gegevens van nog levende personen te achterhalen. Ik doe dat bijna wekelijks bij zoektochten.
Voor tips en trucs onderzoek in notarisarchieven en centraal testamentenregister: Meneer de Notaris
De blog Online begraafplaatsen uit heel de wereld bevat van indirect (via de links) informatie van miljoenen (levende!) personen
Alhoewel al in 1996 gemaakt is de Personen op Papier gids (POPgids) van het Nationaal Archief voor bijna elk historisch onderzoek van belang.
De WayBack machine is onderdeel van het Internet Archive, een officiële bibliotheek in de Verenigde Staten die alleen digitale collecties en objecten opslaat De hele site is een digitaal feest voor personenzoekers. Zo staan er miljoenen boeken, artikelen, video's en geluidsfragmenten online.
De WayBack Machine is een websitesarchief. Dat wil zeggen dat er van websites uit heel de wereld af en toe een kopie wordt opgeslagen. Hoe populairder de websites, hoe meer "snapshots" terug te vinden is met de Wayback Machine.
Weg is vaak niet weg op het Internet. Inmiddels zijn er volop andere sites die het zelfde doen als de WayBack Machine, zoals Google Web Cache en UK Web Archive. Ook de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek is hiermee bezig. Komt mogelijk in 2020 online, maar is al in hun studiezaal te raadplegen. En kijk zeker ook op Archive.today !
9. Beeldbanken
Onder beeldbanken verstaan archivarissen oa foto-, film-, video- en televisie-, (land-)kaartenarchieven en andere documenten. Veel onderschriften en teksten bij foto's en films zijn niet toegankelijk voor Google. Je moet dus heel specifiek zoeken naar de gegevens op de homepage, want beeldbanken zitten boordevol informatie over personen. Zo vond ik via Flickr de biologische Oostenrijkse vader van een Nederlandse vrouw terug, of wist ik via YouTube te achterhalen dat iemand in een bepaalde straat woonachtig was.
Met foto's zoeken, dus zonder woorden, kan dat?
Ja
Hoe?
De grootste filmdatabases zijn: Cinémas Pathé Gaumont, British Pathé, IMBD (zoek daar maar eens op Prins Bernard en kijk vooral naar de films die de regisseur heeft gemaakt), en INA France
De beste kaarten database 16e eeuw tot heden;: David Rumsey Historical Maps
Geheugen van Nederland, Atlas van Stolk, Historische beeldbank Migranten, Rijksmuseum Digitale Collectie, Spaarnestad Photo en de Beeldbank Tweede Wereldoorlog zijn beeldbanken met historische collecties.
10. Bibliotheken
Bibliotheken maken vooral secundaire bronnen toegankelijk, zoals boeken, dissertaties, kranten en tijdschriften. In het buitenland zie je dat veel bibliotheken ook primaire bronnen online hebben gezet. Via de sites als de DART E-thesis (in proefschriften staan cv's), DBNL, European Library, Europeana , Genealogisch Repertorium, KB Catalogi, Broncommentaren , Repertorium DTB, en Worldcat krijg je toegang tot die bronnen. Via literatuur zijn originele bronnen (archiefvormers) te achterhalen die iets zeggen over personen. Goed archiefonderzoek begint altijd met literatuuronderzoek.
De beste kaarten database 16e eeuw tot heden;: David Rumsey Historical Maps
Geheugen van Nederland, Atlas van Stolk, Historische beeldbank Migranten, Rijksmuseum Digitale Collectie, Spaarnestad Photo en de Beeldbank Tweede Wereldoorlog zijn beeldbanken met historische collecties.
10. Bibliotheken
Bibliotheken maken vooral secundaire bronnen toegankelijk, zoals boeken, dissertaties, kranten en tijdschriften. In het buitenland zie je dat veel bibliotheken ook primaire bronnen online hebben gezet. Via de sites als de DART E-thesis (in proefschriften staan cv's), DBNL, European Library, Europeana , Genealogisch Repertorium, KB Catalogi, Broncommentaren , Repertorium DTB, en Worldcat krijg je toegang tot die bronnen. Via literatuur zijn originele bronnen (archiefvormers) te achterhalen die iets zeggen over personen. Goed archiefonderzoek begint altijd met literatuuronderzoek.
De Digitale Bronnen website van de Koninklijke Bibliotheek mag niet ontbreken in deze blog. Via deze site (KB-pas nodig) zijn bijvoorbeeld kranten uit meer dan 60 landen online te raadplegen.
Handig zijn de vele onderzoeksgidsen op de sites van Nationaal Archief (zgn zoekhulpen) en Historici.nl. Ook andere archieven hebben onderzoeksgidsen op hun sites gezet, over allerlei onderwerpen zoals militairen, onroerend goed, huizen (kadaster), VOC, sport, verzekeringen, emigratie, oorlogsarchief Rode Kruis,(komt online binnenkort) notarisarchieven, Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), Plaatsengids (plaatsen die verdwenen zijn bijv na gemeentelijke herindelingen), etc
Kom je fouten of deadlinks tegen laat het dan weten. Uiteraard zijn ook aanvullingen welkom. Overnemen van informatie alleen na verzoek en altijd met bronvermelding.
Update 5 mei 2021 Trackers
- Marine traffic schepen tracker
- N2yo Satellieten